U skladu sa Zakonom o zaštiti konkurencije dominantan položaj ima učesnik na tržištu koji, zbog svoje tržišne snage, može da posluje na relevantnom tržištu u značajnoj meri nezavisno u odnosu na stvarne ili potencijalne konkurente, kupce, dobavljače ili potrošače.
Dva ili više pravno nezavisnih učesnika na tržištu mogu da imaju dominantan položaj ako su povezani ekonomskim vezama tako da na relevantnom tržištu zajednički nastupaju ili deluju kao jedan učesnik (kolektivna dominacija). Teret dokazivanja dominantnog položaja na utvrđenom relevantnom tržištu je na Komisiji za zaštitu konkurencije.
Možemo reći da se učesnik na tržištu nalazi u dominantnom položaju ukoliko: nema konkurenciju, konkurencija je beznačajna ili ima značajno bolji položaj uzimajući u obzir kriterijume na osnovu kojih se određuje tržišna snaga.
Tržišna snaga se utvrđuje u odnosu na ekonomske i druge pokazatelje, a naročito u odnosu na:
1. strukturu relevantnog tržišta;
2. tržišni udeo, posebno ukoliko je veći od 40%;
3. stvarne i potencijalne konkurente;
4. ekonomsku i finansijsku snagu;
5. stepen vertikalne integrisanosti;
6. prednosti u pristupu tržištima snabdevanja i distribucije;
7. pravne ili činjenične prepreke za pristup drugih učesnika tržištu;
8. snagu kupca;
9. tehnološke prednosti, prava intelektualne svojine.
Postupci koje pravo konkurencije definiše kao zloupotrebu dominantnog položaja su zabranjeni i kažnjivi samo ako ih vrši dominantni učesnik na tržištu. Važno je napomenuti da nije zabranjeno imati dominantan položaj na tržištu, već je zabranjeno zloupotrebiti ga.
Primeri zloupotrebe dominantnog položaja su navedeni u Zakonu o zaštiti konkurencije i obuhvataju:
1. neposredno ili posredno nametanje nepravične kupovine ili prodajne cene ili drugih nepravičnih uslova poslovanja;
2. ograničavanje proizvodnje, tržišta ili tehničkog razvoja;
4. primenjivanje nejednakih uslova poslovanja na iste poslove sa različitim učesnicima na tržištu, čime se pojedini učesnici na tržištu dovode u nepovoljniji položaj u odnosu na konkurente;
4. uslovljavanje zaključenja ugovora time da druga strana prihvati dodatne obaveze koje po svojoj prirodi ili prema trgovačkim običajima nisu u vezi sa predmetom ugovora.
Rešenjem kojim se utvrđuje povreda konkurencije, Komisija može da odredi mere koje imaju za cilj otklanjanje utvrđene povrede konkurencije, odnosno sprečavanje mogućnosti nastanka iste ili slične povrede, davanjem naloga za preduzimanje određenog ponašanja ili zabrane određenog ponašanja (mere ponašanja). Te mere moraju biti srazmerne težini utvrđene povrede i u neposrednoj vezi za aktima ili radnjama koje su izazvale povredu. Ukoliko postoji značajna opasnost da se ista ili slična povreda ponovi kao neposredna posledica same strukture učesnika na tržištu, Komisija ima dodatna ovlašćenja. Ona može da odredi meru koja bi imala za cilj promenu u strukturi učesnika na tržištu radi otklanjanja takve opasnosti, odnosno uspostavljanje strukture koja je postojala pre nastupanja utvrđene povrede (strukturne mere).
Zakon predviđa nekoliko alternativno postavljenih uslova za određivanje strukturne mere:
1. nema mogućnosti za određivanje jednako ili približno delotvorne mere ponašanja;
2. određivanje mere ponašanja bi predstavljalo veći teret za učesnika na tržištu nego konkretna strukturna mera;
3. ranije izrečena mera ponašanja povodom iste povrede konkurencije nije sprovedena u celini.
Pored navedenog, u slučaju zloupotrebe dominantnog položaja učesniku na tržištu odrediće se mera zaštite konkurencije, u obliku obaveze plaćanja novčanog iznosa u visini najviše 10 % od ukupnog godišnjeg prihoda.