Kada izgubite blisku osobu, sasvim je razumljivo da je poslednja stvar o kojoj želite da brinete to kako da ostvarite pravo na porodičnu penziju.

Ipak, suočavanje sa ovim pitanjem je često neizbežno, pogotovo ako ste se oslanjali na finansijsku podršku preminulog.

Ovo pravo je jedno zaista korisno zakonsko pravo, a koje omogućava članovima porodice preminulog osiguranika da obezbede osnovnu egzistenciju.

U nastavku članka, objasnićemo u detalje ko ima pravo na porodičnu penziju, pod kojim uslovima, kao i objasniti proceduru kroz koju morate proći kako biste dobili ovaj vid finansijske podrške koji Vam po zakonu pripada.

1. Ko ima pravo na porodičnu penziju?

Pravo na porodičnu penziju može ostvariti širok krug lica u skladu sa Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Tu spadaju sledeći članovi porodice umrlog osiguranika:

• Supružnik;
• Vanbračni partner;
• Deca;
• Roditelji.

Kao što vidimo, ovo pravo primarno imaju članovi uže porodice.

Osim njima, i članovima šire porodice pripada pravo na porodičnu penziju, ali samo ukoliko nema članova uže porodice. U suprotnom, samo kada porodična penzija koja pripada članovima uže porodice ne dostigne pun iznos osnova od koga se određuje visina porodične penzije.

Što se uslova koje je umrli osiguranik morao da ispuni, tu spadaju:

• Da je umrli osiguranik navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za starosnu, prevremenu starosnu penziju ili invalidsku penziju; ili
• Da je bio korisnik starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije.

Od navedenog postoji izuzetak u slučaju da je smrt lica nastala kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti.

Tada članovi njegove porodice stiču pravo na porodičnu penziju bez obzira na dužinu penzijskog staža tog lica.

2. Ostvarivanje prava na porodičnu penziju – Uslovi

Za ostvarivanje prava na porodičnu penziju zakon propisuje niz uslova, a koji se razlikuju u zavisnost iod toga ko ostvaruje pravo na porodičnu penziju.

Kada je reč o supružniku, brak mora trajati najmanje 3 godine ili supružnik treba da ima zajedničko dete sa preminulim osiguranikom. Ovo pravo može ostvariti i supružnik iz razvedenog braka, ukoliko je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje.

Drugi uslov vezujemo za to da li je reč o udovici koja nasleđuje porodičnu penziju ili o udovcu.

Ako je udovica naslednik porodične penzije, mora ispuniti jedan od sledećih uslova:

• Biti starija od 53 godine u trenutku smrti supružnika;
• Postati nesposobna za rad u roku od godinu dana nakon smrti supružnika, ili;
• Brinuti se o deci koju ima sa preminulim partnerom.

Ako je udovica imala 45 godina kada je supružnik preminuo, može postati naslednik kada napuni 53 godine.

Ista pravila važe za udovce, ali oni moraju imati najmanje 58 godina da bi mogli naslediti porodičnu penziju.

Što se dece tiče, deca koja mogu naslediti porodičnu penziju uključuju biološku i usvojenu decu, kao i pastorčad, braću i sestre koji nemaju roditeljsku brigu, ili decu čiji roditelji nisu sposobni za rad. Najbitnije je, naravno, da ih je korisnik penzije izdržavao.

Deca imaju pravo na porodičnu penziju do navršenih 15 godina, bez obzira na školovanje. Ako pohađaju srednju školu, pravo na penziju imaju do 20. godine, a ako su na studijama, do 26. godine.

Izuzetak: Ukoliko su deca nesposobna za samostalan život i rad, porodičnu penziju mogu zadržati i nakon 15. godine.

Konačno, pod određenim uslovima pravo na porodičnu penziju mogu imati i roditelji umrlog osiguranika.

Dakle, tu spadaju majka ili otac, maćeha ili očuh, odnosno usvojioci koje je korisnik penzije izdržavao. Bitno je da su u trenutku smrti osiguranika navršili 65 godina tj. 60 godi–––na ili su nesposobni za rad.

I dalje niste sigurni da li ispunjavate uslove za ostvarivanje prava na porodičnu penziju? Konsultujte našu advokatsku kancelariju i naš advokat za radno pravo u Beogradu Vam može biti od pomoći

3.Vanbračna zajednica i pravo na porodičnu penziju

Pravo na porodičnu penziju može ostvariti i vanbračni partner preminulog osiguranika, pod istim uslovima kao i supružnik iz braka.

Isto važi vanbračnog partnera posle prestanka zajednice života vanbračnih partnera, ukoliko je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje, a u kojem slučaju će se postojanje vanbračne zajednice dokazivati u vanparničnom postupku.

4. Ko nema pravo na porodičnu penziju?

Posebna zabrana ostvarivanja prava na porodičnu penziju predviđena je za lice koje je prouzrokovalo smrt osiguranika namerno ili krajnjom nepažnjom.

Tada, lice ne može ostvariti pravo na porodičnu penziju.

5.Da li korisnik porodične penzije može da radi?

Da li korisnik porodične penzije može da radi je česta nedoumica naših klijenata.

Odgovor na ovo pitanje je: Da, članovi porodice preminulog osiguranika mogu da rade, odnosno mogu imati pravo na porodičnu penziju čak i ako su zaposleni po ugovoru o radu ili obavljaju samostalne poslove.

Međutim, važno je da znate da će Vam se porodična penzija u tom slučaju obustaviti, odnosno isplaćivaže Vam se tek kada prestanete sa radom ili samostalnom delatnošću za koju ste osigurani.

Izuzetak: Ako su iznosi koje zarađujete kroz ugovor o delu ili privremene poslove mali, odnosno ukoliko ne prelaze određeni zakonski limit, postoji mogućnost da Vam se porodična penzija nastavi isplaćivati.

6.Porodična penzija – iznos

Iznos porodične penzije zavisi od penzije koja bi pripadala preminulom osiguraniku i određuje se u procentima:

• Jedan član porodice: 70% penzije preminulog
• Dva člana porodice: 80% penzije preminulog
• Tri člana porodice: 90% penzije preminulog
• Četiri ili više članova porodice: 100% penzije preminulog

Ako pravo na porodičnu penziju imaju i bračni partner i razvedeni supružnik, penzija se deli na jednake delove kao da je za jednog člana porodice.

Deca bez oba roditelja mogu primati porodičnu penziju i od oba roditelja, ali ukupni iznos ne može preći najviši iznos penzije koji su roditelji primali.

Za tačnu računicu u Vašem konkretnom slučaju, kontaktirajte advokata za radno pravo.