Englesko Pravo

Značaj engleskog ugovornog prava (tehnički prava Engleske i Velsa, uglavnom skraćeno samo kao “englesko pravo”), znatno izlazi iz okvira pravnog sistema Velike Britanije i može biti od značaja i za privredna društva iz Srbije.

Englesko ugovorno pravo i njegov značaj u međunarodnim privrednim transakcijama

Značaj engleskog ugovornog prava (tehnički prava Engleske i Velsa, uglavnom skraćeno samo kao “englesko pravo”), znatno izlazi iz okvira pravnog sistema Velike Britanije i može biti od značaja i za privredna društva iz Srbije. U tom pravcu, pisaćemo nekoliko AKT blog objava kako bismo rasvetlili glavne aspekte engleskog ugovornog prava da bismo podigli svest o najvažnijim potencijalnim pitanjima iz ovog pravnog sistema.

Ovaj prvi članak se bavi osnovnim karakteristikama engleskog ugovornog prava, kao sistema koji može biti od značaja za međunarodne privredne transakcije, često između ugovornih strana koje nemaju dodirnih tačaka sa Velikom Britanijom, osim izbora merodavnog prava. Englesko pravo se bira u velikom broju slučajeva kod ugovora širom sveta, naročito u pogledu prodaje robe u međunarodnim lancima snabdevanja, trgovinom tzv. comodities, građevine, bankarstva i finansija, plovidbenog prava i transporta, M&A transakcija, rešavanja sporova i međunarodne arbitraže.

Stoga, postoji ozbiljna šansa da društvo iz Srbije ugovori sa stranim partnerom u mnogobrojnim sektorima englesko pravo kao merodavno za ugovor. Koji su razlozi popularnosti engleskog prava? Tri najvažnija razloga su globalno širenje engleskom “common law” pravnog sistema, orijentisanost prava ka privrednim subjektima i dobro razvijeni renomirani mehanizmi za rešavanje sporova.

Partner srpskom društvu može biti poslovni subjekt koji je registrovan u jurisdikciji common law. Anglosaksonsko pravo se “izvozi” širom sveta zahvaljujući Britanskoj Imperiji i kasnijem Komonveltu i ovo pravo služi kao osnova za pravne sisteme u oko 80 zemalja širom sveta. Ovo uključuje neke države koje su važne u privrednom svetu, osim Velike Britanije, Sjedinjene Američke Države, Kanada, Australija, Singapur, Hong Kong, ali takođe i Kipar, Indija, Kajmanska ostrva i Irska (u kojoj se nalazi sedište Google Europe).

Pored činjenice da pravo u ovim državamo nije unificirano i da se vremenom prave razlike u odnosu na englesko ugovorno pravo, osnovni principi i specifična pravila ostaju nepromenjena, naročiot imajući u vidu da sudije vode računa o razvoju prava i drugim uticajnim pravnim sistemima.

Zatim, englesko ugovorno pravo je često izabrano između ugovornih strana koje ne dolaze iz navedenih jurisdikcija.

Razlog tome su materijalne vrednosti engleskog prava, a naročito ugovornog prava. Englesko ugovorno pravo se smatra transparentnim i predvidljivim, a takođe se brzo prilagođava okolnostima imajući u vidu da se zasniva na principu precedenata.

U osnovi, sudije kreiraju pravo svojim odlukama i u boljoj su poziciji da se prilagode novim događajima u svetu privrede (poput digitalizacije, veštačke inteligencije, kriptovaluta) nego što je to u mogućnosti zakonodavac.

Bez obzira što sada postoje brojni propisi koji uređuju englesko pravo, oni su često zasnovani na slučajevima iz prakse, koji su razvijeni od strane sudova.

Osim toga, u velikoj meri sudovi zadržavaju pravo da intervenišu primenjujući pravo u najboljem interesu privrede.

Brojni materijalni pravni principi ovo potvrđuju. Načelno, englesko ugovorno pravo daje snažan naglasak na slobodu ugovaranja i autonomiju ugovornih strana.

Glavni vodič sudijama su namere ugovornih strana i nastojanje da rezultat bude predvidiv.

Nema opšteg principa postupanja u dobroj veri u ugovornom pravu koji može uticati na predvidivost, već se više primenjuju dobro razvijene doktrine koje pokrivaju konkretne situacije.

Osim toga, promenjene okonosti, osim u slučaju više sile, obično nisu razlog za izmenu ugovornih namera, osim u slučaju da ispunjenje ugovora postane zaista nemoguće.

Na kraju, principi računjanja štete su dobro razvijeni, a englesko pravo na jednostavan način daje mogućnost za ograničenje odgovornosti stranaka i za uvođenje odredaba koje se tiču tzv. “liquidated damages”.

Zatim, izbor engleskog ugovornog prava je često prirodno praćeno klauzulom o rešavanju sporova pred engelskim sudovima ili arbitražom u Londonu.

Engleski privredni sudovi i arbitražne institucije (naročito London Court of International Arbitration – LCIA) su efikasni, nezavisni i otvoreni za potrebe privrede, kako domaće, tako i inostrane.

Prema poslednjim podacima preko 70% obima posla Privrednog suda u London uključuje međunarodne stranke bez bilo kakve veze sa Velikom Britanijom. Isto važi i za LCIA, oko 80% aribtraža uključuju inostrane stranke, a oko polovine sporova se tiče samo inostranih subjekata.

Zaključujemo da englesko ugovorno pravo poseduje brojne prednosti koje ga čine popularnim izborom za regulisanje međunarodnih transakcija.

U isto vreme, ovo zahteva poznavanje osnovnih postulata i mogućih problema. Postoje brojne razlike u odnosu na srpsko pravo i na ono što pravnici iz kontinentalnih sistema i privrede mogu očekivati. Ove razlike će biti obrađene u narednim AKT člancima.